طراحی مرکز محله در بافت فرسوده با تاکید بر الگوهای رفتاری ساکنان نمونه موردی: مرکز محله نبادان شهر ابرکوه

مرکز محله ها از انواع فضا های شهری درون محله ای هستند.این مراکز جزء لاینفک بافت-های کهن شهری بوده که در بافت نوساز حضوری کمرنگ و ناقص دارند. این مراکز باعث ایجاد تشخص و هویت بخشی به محله شده و مکان هایی برای برقراری ارتباط اجتماعی میان افراد محله و به وجود آوردن حیات و سرزندگی در محله می باشند. در تحولات شهرنشینی و ظهور مشکلات ناشی از آن امروزه در شهرهای بزرگ، نحوه زندگی تحت عوامل متعددی از قبیل دسترسی به اتومبیل، امکان جابجایی سریع، اینترنت، تلویزیون و دیگر دستاوردهای علمی و تکنولوژی، تغییرات بسیاری کرده است که در پی این تغییرات محله ونیز مرکز آن ارزش گذشته خود را از دست داده است، چنانچه می توان گفت کمتر محله یا ناحیه مسکونی را می توان یافت که واجد یک مرکز محله که شکل یک میدان محله ای را دارد و می تواند کارکرد یک مرکز محله را به خوبی ایفا کند، باشد. 1-2- تعریف مسئله: فضاهای شهری گذشته مطابق با الگوهای سنتی بود، زیرا آن الگوها برای شهرهای آن روزگار ومطابق با الگوهای رفتاری، امکانات، نیازها و خواسته های آن زمان شکل گرفته و ساخته شده بودند و فضای شهری امروز باید با توجه به شرایط و مقتضیات امروز طراحی و ساخته شود. آنچه تا کنون در مباحث بافت های فرسوده شهری، بیشتر مورد پژوهش قرار گرفته است، ساماندهی کالبدی و خدماتی این بافت ها در مقیاس شهری بوده است و بررسی و طراحی مرکز محله به ویژه با تاکید بر الگوی رفتاری ساکنان،در چنین بافت هایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در ساماندهی بافت های فرسوده آنچه تاکنون بیشتر مورد توجه قرار گرفته، نوسازی کالبدی این بافت ها است. هر چند پس از اجرای این طرح ها در بافت فرسوده، این محلات دارای کالبدی بهتر و با خدمات مناسب شهری خواهند بود، ولی عدم توجه به مسائل اجتماعی بافت فرسوده، مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. یکی از مهمترین مسائل بافت های فرسوده عدم توجه به نیازها و الگوهای رفتاری ساکنین این نوع بافت ها میباشد. ساکنین به عنوان مهمترین عامل سرزندگی و حیات این بافت ها در درجه نخست می توانند مورد توجه قرار گیرند. شناخت الگوی زندگی و رفتارهایی که از ساکنین در برخورد با فضاهای گوناگون محله انجام میدهند، می تواند نقطه شروعی برای سازگاری هرچه بیشتر طراحی در ارتباط با ساکنین بافت های فرسوده باشد. در بسیاری از پروژه هایی که در بافت فرسوده انجام شده است، عدم توجه به این موضوع، این طرح ها را با شکست مواجهه کرد و عملاً از طرف ساکنین مورد پذیرش واقع نشد. 1-3- هدف از انتخاب موضوع: از آنجا که فضای شهری باید در انطباق با نیازها و الگوهای رفتاری شهروندان مورد ارزیابی و طراحی قرار گیرد، می توان انتظار داشت در این پژوهش با بررسی نحوه و چگونگی رفتارهای شهروندی در بافت های فرسوده، فضای شهری منعطف و در عین حال پاسخگو برای شهروندان وساکنان، جهت افزایش تعاملات اجتماعی و در نمونه موردی، مرکز محله برای محله نبادان شهر ابرکوه ایجاد نمود. 1-4- روش تحقیق: 1-4-1- مقدمه روش مورد استفاده در این پژوهش، روش« توصیفی-تحلیلی» و مطالعات اسنادی می-باشد. تکنیک مورد استفاده در این پژوهش برای ثبت الگوهای رفتاری، مشاهده بوده است. در برداشت مشاهده ای الگوهای رفتاری، چگونگی استفاده از فضا توسط ساکنین محله مورد نظر بوده است. در این پژوهش از دو روش مداخله گر و غیر مداخله گر برای جمع آوری اطلاعات رفتاری ساکنین استفاده شده است. این مشاهدات در ساعات و روزهای مختلف هفته انجام شده است. علاوه بر روش مشاهده ، استفاده از مصاحبه با اهالی محله در طول تحقیق به شناسایی بیشتر الگوهای رفتاری ساکنان کمک می نمود.